„Himalaje budżetowe” , „śmiertelna pułapka”… Od kilku miesięcy rząd podwaja swoje żądania, aby przekonać Francuzów o bezwzględnej konieczności ograniczenia wydatków. Dług publiczny osiągnął 114% PKB, a deficyt budżetowy wynosi 5,8%. Cel rządu: sprowadzenie deficytu poniżej 3% do 2029 roku.
Przeczytaj także
Wywiad na temat 40 miliardów euro oszczędności: „Rząd wychodzi od błędnych wniosków i dochodzi do błędnych rozwiązań”
Ale w jaki sposób rząd François Bayrou planuje znaleźć 40 miliardów euro na oszczędności w 2026 roku? Wiele możliwości jest omawianych, ale nie ma jeszcze pewności. „Bayrou bierze wszystko, ale nikt nie wie, co zatrzyma” – powiedział w sobotę agencji AFP jeden z jego rozmówców.
W oczekiwaniu na odpowiedź premiera, który zabierze głos we wtorek 15 lipca, przedstawiamy główne opcje brane pod uwagę.
• Dekret o „roku pustym”
To najbardziej prawdopodobna hipoteza, która wciąż się pojawia. Ogłoszenia „ pustego roku ” oznaczałyby utrzymanie pewnych wydatków na niezmienionym poziomie w latach 2025–2026, bez żadnych podwyżek, z zaletą niedrastycznego wzrostu. Jednak spodziewane zasoby z tego źródła oszczędności różnią się znacznie w zależności od wybranego zakresu.
Według senackiej Komisji Finansów zamrożenie wydatków państwa na cele budżetowe (z wyłączeniem obronności, składek do budżetu UE i spłaty długów) w latach 2025–2026 mogłoby przynieść zysk w wysokości 10 mld euro.
Według Francuskiego Obserwatorium Ekonomicznego (OFCE) i Instytutu Polityki Publicznej (IPP) rok bez wydatków mógłby przynieść oszczędności rzędu 5,7–6 miliardów euro.
• Deindeksacja emerytur
Pomysł deindeksowania emerytur w stosunku do inflacji zyskuje coraz większą popularność, wzmocniony propozycją w tej sprawie złożoną przez Komitet Monitorowania Emerytur (CSR) i poparty przez wielu parlamentarzystów z obozu rządowego.
W kontekście „białego roku” powstrzymanie się od indeksowania emerytur o inflację przyniosłoby, według danych OFCE, 3,7 mld euro.
Przeczytaj także
Kronika: Jak obciąć budżet o 40 miliardów euro, nie narobiwszy sobie zbyt wielu wrogów?
Według danych OFCE, w 2026 r. dochód rozporządzalny prawie 10 milionów gospodarstw domowych, w których „osoba odniesienia jest na emeryturze”, zmniejszy się o kilkaset euro.
• Zmniejszenie zabezpieczenia socjalnego
W ostatnich miesiącach zaproponowano szereg rozwiązań mających na celu zmniejszenie deficytu zabezpieczenia społecznego (ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia od bezrobocia, dodatkowe emerytury), w szczególności za pośrednictwem ubezpieczeń zdrowotnych, w których przewiduje się lukę w wysokości 16 miliardów euro w 2025 r.
Pod koniec czerwca zaproponowała zaoszczędzenie 3,9 mld euro do 2026 r. poprzez poprawę adekwatności opieki, zwalczanie oszustw, regulację cen, wzmocnienie profilaktyki i reformę diet dziennych.
Jeśli chodzi o ubezpieczenia emerytalne, gdzie deficyt jest niższy (około 6 miliardów euro w 2025 r.), wiele podmiotów zainteresowanych apeluje o to, aby emeryci wpłacali składki, albo poprzez deindeksację emerytur, albo poprzez zwiększenie CSG, co w razie potrzeby mogłoby oszczędzić najuboższych emerytów.
Według dziennika „Les Echos” rząd rozważa również dalsze zaostrzenie przepisów dotyczących ubezpieczenia od bezrobocia. „Celem są warunki przynależności, czyli minimalne warunki otrzymania zasiłku dla bezrobotnych” – donosi dziennik ekonomiczny.
• Zamrożenie skali podatku dochodowego
Oznaczałoby to brak ponownej oceny progów dla poszczególnych przedziałów, które zazwyczaj są automatycznie korygowane co roku w celu neutralizacji wpływu inflacji. Bez korekty gospodarstwa domowe, które wcześniej nie podlegały opodatkowaniu, będą podlegać opodatkowaniu, a inne odczują wzrost podatków – sygnał ostrzegawczy wywieszony przez kilka partii politycznych.
Na początku 2025 r. dokonano ponownej oceny progów dla poszczególnych przedziałów, co pozwoliło 600 000 podatników uniknąć obowiązku płacenia podatków.
Przeczytaj także
Likwidacja podatku liniowego mogłaby przynieść do 9 miliardów euro rocznie
OFCE obliczyło, że w 2026 r. zamrożenie skali IR mogłoby przynieść 1,2 mld euro przy założeniu inflacji na poziomie 1,1%.
• Reforma agencji i operatorów
Senat oszacował, że reforma funkcjonowania „archipelagu” operatorów i agencji państwowych, tj. 434 operatorów, 317 organów doradczych i 1153 krajowych podmiotów publicznych (takich jak Ademe – zajmująca się transformacją ekologiczną, Agencja ds. Biotechnologii , Narodowa Agencja Sportu itp.), pozwoliłaby zaoszczędzić 540 milionów euro w ciągu kilku lat.
Rząd jednak myśli szerzej, dążąc do oszczędności rzędu 2–3 miliardów euro. Niektóre agencje mogłyby zostać połączone, a niektóre misje zlikwidowane.
• Ogranicz wydatki sektora publicznego
Pod koniec kwietnia premier Matignon zaapelował o ograniczenie wzrostu wydatków na wynagrodzenia w sektorze publicznym. W okólniku podkreślono, że wynagrodzenia 5,8 mln pracowników sektora publicznego będą kosztować 107 mld euro w 2024 r., co stanowi wzrost o 6,7%.
Już same określone środki „kategoryczne” (dotyczące określonych kategorii urzędników państwowych) przyczyniły się do wzrostu funduszu płac o 3,7 mld euro w roku 2024.
Rząd mógłby również wykorzystać dźwignię redukcji zatrudnienia. Na początku czerwca minister gospodarki Eric Lombard powiedział, że chce „zmniejszyć liczbę urzędników służby cywilnej”, ale ostrożnie potraktował tę kwestię, nie podając dokładnej liczby.
Senat rekomenduje, aby nie zastępować co drugiego pracownika służby cywilnej (jednej z trzech gałęzi władzy, obok szpitali i samorządu lokalnego, przyp. red.) kwotą 500 milionów euro, o którą się ubiegają.
W roku 2025, po odstąpieniu od likwidacji 4000 stanowisk w edukacji narodowej, projekt budżetu zmieniony przez Senat przewidywał utworzenie 3076 stanowisk pracy dla państwa i likwidację 812 stanowisk w operatorach.
• Podnieść podatki
Rząd nadal zapewnia: nie będzie podwyżki podatków. Nie wyklucza jednak całkowicie takiej możliwości. „Mogą pojawić się tu i ówdzie specjalne działania” – powiedział w czwartek François Bayrou. „Nie podniesiemy podatków dla klasy średniej i klasy robotniczej” – zapewniła minister finansów publicznych Amélie de Montchalin.
Ostatecznie „najbogatsi podatnicy” mogliby ponieść ciężar budżetu, powiedział Philippe Bruneau, przewodniczący Cercle des fiscalistes, w rozmowie z AFP. Osoby zarabiające ponad 250 000 euro rocznie muszą obecnie płacić składkę gwarantującą minimalną stawkę podatkową w wysokości 20% (CRDH). Lewica chce jednak wprowadzić „podatek Zucmana” – nazwany na cześć francuskiego ekonomisty Gabriela Zucmana – na 1800 „ultrabogatych” podatników z majątkiem przekraczającym 100 milionów euro, pobierając 2% tego podatku rocznie, co dałoby roczny zwrot w wysokości 20 miliardów euro.
Podatek Zucmana został uchwalony przez Zgromadzenie Narodowe, a następnie odrzucony przez Senat w czerwcu . Minister gospodarki Eric Lombard jest mu przeciwny, ale zapewnia, że pracuje nad nowym mechanizmem „walki z nadmierną optymalizacją” podatków.
„Bardzo bogaci są mobilni” – ostrzega Philippe Bruneau – i mogą przenieść się za granicę „w obliczu gwałtownych podwyżek podatków” . Ostatecznie głównymi ofiarami cięć podatkowych mogą stać się CSP+ – kadra kierownicza wyższego szczebla, przedstawiciele wolnych zawodów itp. – którzy są zamożni, ale nie są bogaci.
• Zmniejszenie luk podatkowych
Kolejną dźwignią wielokrotnie poruszaną przez Amélie de Montchalin jest usunięcie luk podatkowych, które kosztują prawie 80 miliardów euro rocznie. Według „Les Echos”, „Matignon rozważa ogólną redukcję o 10% wszystkich luk” .
